Breast Conditions ရင်သား ကျန်းမာရေး

1. သမီးရင်သားမှာ ဘုသီးလေးတခုစမ်းမိလို့ပါ။ ရာသီလာပြီးနောက်တစ်ရက်မှာ စမ်းမိတာပါ။ အရင်ရက်တွေက မစမ်းမိပါဘူး။ သမီးက အိမ်ထောင်ရှိပါတယ်။ ကလေးတော့မရှိသေးပါဘူး။ ဘာဖြစ်နိုင်ပါသလဲ။ ကင်ဆာဖြစ်မှာစိုးရိမ်လို့ပါ။ မနာပါဘူး။ မအောင့်ပါဘူးရှင့်။ ဖြေကြားပေးပါနော်။
2. သမီးအသက် ၁၇ တုန်းက ချိုင်းမှာ အကျိတ်ထွက်လို့ ခွဲဖူးပါတယ်ရှင့်။ အခုအသက်၂ဝ မှာ ညာဘက်ရင်သား အတွင်းဘက်ထောင့်မှာ အကျိတ်ကလေးပေါက်နေပါတယ်။ အကျိတ်က နာကျင်ခြင်းမရှိပါဘူး။ ဓမ္မတာ လာချိန်မှာတော့ အက်ျိတ်က ရင်သားနာသလိုပဲ အနည်းငယ်နာပါတယ်ရှင့်။ သမီးက ခွဲစိတ်ရမှာ ကြောက်ပါတယ်ရှင့်။ အဲဒီအကျိတ်ဟာ ဘယ်လိုအကျိတ်မျိုးလဲဆိုတာ သိချင်ပါတယ်ရှင့်။
(၁) Benign lesions ကင်ဆာ မဟုတ်တာတွေ
• Breast Fibroadenoma (FA) အသက် ၂ဝ-၃ဝ အပျိုရွယ်တွေမှာ အများဆုံးဖြစ်တဲ့ ကင်ဆာမဟုတ်တဲ့ ရင်သားအကျိတ်။ နာလဲမနာဘူး။ အကျိတ်ကို သန့်သန့်လေး စမ်းလို့ရမယ်။ ဟိုဘက်-ဒီဘက်၊ အထက်-အောက် ရွေ့လို့ရတာမို့ ရင်သား Breast mouse ကြွက်လို့ ခေါ်ကြတယ်။ မေးတဲ့သူမှာ ဒီဟာဖြစ်မယ်လို့ မစမ်းသပ်ရဘဲ ပြောနိုင်တယ်။ ခွဲစိတ်ထုတ်ပြစ်သင့်ပါတယ်။ လုံးဝမကြောက်ပါနဲ့။
• Simple breast cyst ကင်ဆာမဟုတ်တဲ့ ရင်သား-အကျိတ်။ အထဲမှာ အရည်ရှိနေမယ်။ အသက် ၃ဝ-၄ဝ အရွယ်တွေမှာ ဖြစ်တယ်။ နို့နာနိုင်တယ်။ နို့သီးအဖျားကနေ ညှစ်ရင် အရည်ထွက်နိုင်တယ်။
• Fibrocystic breast disease ကင်ဆာမဟုတ်ပါ။ ရာသီရက်တွေမှာ အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်မယ်။ အနေရ ခက်စေတယ်။
• Usual hyperplasia of the breast ရင်သားကို အသားစဖြတ်ယူ စစ်ဆေးကြည့်ရင် ကင်ဆာလို့ မတွေ့ရဘူး။ ဒါပေမဲ့ ပြွန် (ဆဲလ်) တွေက ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ များနေတယ်။ တချိန်မှာ ကင်ဆာဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်း များတယ်။
• Atypical hyperplasia of the breast ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ (ဆဲလ်) တွေကို နို့ပြွန်ထဲမှာရော နို့ထွက် အဆုပ်လေးတွေမှာပါ ရှိနေမယ်။ တချိန်မှာ ကင်ဆာ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့အခွင့်အလမ်း ၄-၅ ဆ များတယ်။
• Intraductal papilloma ကင်ဆာမဟုတ်ပါ။ နို့ပြွန်လေးတွေထဲမှာ ကြွက်နို့နဲ့ဆင်တယ်။ အပြင်ကစမ်းရင် အကျိတ်စမ်းလို့ရမယ်။ နို့သီးအဖျားကနေ အရည်တမျိုးမျိုး ထွက်မယ်။
• Adenosis of the breast ကင်ဆာမဟုတ်ပါ။ နို့ထွက်အဆုပ်လေးတွေမှာဖြစ်တယ်။ Mammograms (မင်မိုဂရမ်) ရိုက်ရင် ကင်ဆာနဲ့ဆင်နေမယ်။ Biopsy အသားစဖြတ်ယူစစ်ဆေးတာ လုပ်ရမယ်။
• Phyllodes tumor ရှားတယ်။ ကြီးလာတာမြန်တယ်။ Ultrasound ရိုက်ရင် Fibroadenoma နဲ့ ဆင်တူနေမယ်။ အသက် ၄ဝ ကျော်မှာ အဖြစ်များတယ်။ ကင်ဆာမဟုတ်တာရော ကင်ဆာပါဖြစ်နိုင်တယ်။
• Fat necrosis ရင်သားကို ထိခိုက်မိရာကနေ အထဲက အဆီ (တစ်ရှူး) တွေ ပျက်စီးတာဖြစ်တယ်။ စမ်းလို့တွေ့တဲ့ အကျိတ်ဟာ အမာရွတ်သာဖြစ်တယ်။
• Mastitis နို့နာ။ တခြားနေရာတွေမှာ အနာဖြစ်သလိုမျိုး နာမယ်၊ နီရဲနေမယ်၊ ဖေါင်းနေမယ်၊ ပူနွေးနေမယ်။ ကလေး နို့တိုက်ချိန်မှာ အဖြစ်များတယ်။ Breast abscess ပြည်တည်လာနိုင်တယ်။ ကိုယ်ပူမယ်။
• Breast calcifications နို့မာ။ (ကယ်လ်စီယမ်) ထုံးဓါတ်တွေ စုဝေးနေတာဖြစ်တယ်။ Mammograms ရိုက်ရမယ်။ ဆင်ဆာလဲဖြစ်နိုင်လို့ Biopsy အသားစ ဖြတ်ယူစစ်ဆေးတာ လုပ်ရမယ်။
• Gynecomastia ယောက်ျားနို့က မိန်းမနို့လိုဖြစ်နေတာ။ မွေးကလေးတွေမှာလဲ ဖြစ်နိုင်တယ်။ လူပျိုပေါက်လဲ ဖြစ်တတ်တယ်။
(၂) Breast cancer ရင္သား-ကင္ဆာ
• Malignant (Cancer) cells ကင္ဆာ-ဆဲလ္ေတြ မူမွန္ျဖစ္လာရင္ ပံုမွန္မဟုတ္ဘဲ ပြါးမ်ားလာမယ္။ ကိုယ္ခႏၡာ တျခားေနရာေတြဆီကို ျပန္႔ႏွံ႔ေစမယ္။ အမ်ိဳးသမီး သီးသန္႔ေရာဂါလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားေတြလဲ မျဖစ္ဘူးေတာ့ မေျပာႏိုင္ပါ။ ရင္သား-ကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့ အက်ိတ္၊ ႏို႔သီးအဖ်ားက ေသြးထြက္တာ၊ ႏို႔အေရျပား အသြင္အျပင္-အေရာင္ေျပာင္းလဲျခင္းေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။
• Ductal carcinoma in situ (DCIS) ႏို႔ျပြန္ထဲမွာသာ ရွိေနေသးတဲ့ ကင္ဆာဆိုတာ ျဖစ္ရင္ ကုသလို႔ မခက္လွပါ။
• Lobular carcinoma in situ (LCIS) ႏို႔ျဖစ္ေစတဲ့ အဆုပ္ေလးထဲမွာသာ ရွိေနသးတဲ့ ကင္ဆာဟာ ေဘးကို မျပန္႔ေသးေပမဲ့ ေနာင္တခ်ိန္မွာ ဆိုးခ်င္ ဆိုးလာႏိုင္တယ္။
• Invasive ductal carcinoma ႏို႔ျပြန္-ကင္ဆာကေတာ့ ႏို႔ထဲမွာတင္ တျခား (တစ္ရွဴး) ေတြအထိျပန္႔မယ္။
ကိုယ္ခႏၶာ တျခားေနရာေတြအထိ ေရာက္ခ်င္ ေရာက္ႏိုင္တယ္။ ဆိုးတယ္။ အျဖစ္မ်ားတယ္။
• Invasive lobular carcinoma = ႏို႔ထြက္အဆုပ္ ကင္ဆာကလဲ ႏို႔ထဲမွာရာ တျခားေနရာေတြကိုပါ ျပန္႔မယ္။ အျဖစ္မမ်ားေပမဲ့ ဆိုးတာဘဲ။
(၃) Breast Tests ႏို႔က်န္းမာေရး စစ္ေဆးျခင္းမ်ား
• Physical Exam ရင္သားကို ရိုးရိုးစစ္ေဆးျခင္း = ကိုယ္တိုင္စမ္းတာကေနစျပီး ဆရာဝန္မ်က္စိနဲ႔၊ လက္နဲ႔ စစ္ေဆးတာကေန စရမယ္။ အရြယ္အစားေရာ တြဲက်ေနမႈေရာ ဘယ္-ညာ တူပါသလား၊ ျဖစ္ေနတဲ့ေနရာမွာ အေပၚအေရျပား ေျပာင္းေနတာ၊ အက်ိတ္ေတြ႔ရင္ ေနရာ၊ အရြယ္အစား၊ ပံုပန္း၊ ေရြ႕ ရ-မရ၊ နာ-မနာ၊ အေျပာ့-အမာ။ ႏို႔သီးအဖ်ားက တခုခုထြက္ေနသလား၊ ခ်ိဳင္းမွာေကာ တက္စိေတြ ရွိေနသလား။
• Mammogram (မင္မိုဂရမ္) = Low-dose X-rays ဓါတ္မွန္ေရာင္ျခည္ အေျပာ့စားသံုးတယ္။ အမ်ိဳးသမီးတိုင္းကို ပံုမွန္စစ္ေနတာအတြက္ေရာ၊ ေသျခာခ်င္လို႔ေရာအတြက္ပါ သံုးတယ္။
• Digital mammogram (ဒစ္ဂ်စ္တယ္လ္-မင္မိုဂရမ္) = (ေဒတာ) ကိန္းဂဏန္းေတြကို လုပ္ယူေဖၚေပးႏိုင္တဲ့ ကြန္ျပဳတာသံုးတယ္။ ပိုတိက်တယ္။
• Diagnostic mammogram ေရာဂါရွာ (မင္မိုဂရမ္) = ရင္သားမွာ မူမွန္မဟုတ္ ျဖစ္ေနတာေတြကို ပိုသိေစႏိုင္တယ္။
• Breast ultrasound (အာလ္ထြာေဆာင္း) (ဖရီကြင္စီ) မ်ားလွတဲ့ အသံလိႈင္းကိုသံုးတယ္။ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ မပါဘူး။ အသံလိႈင္ကိုပံုေဖၚယူတယ္။ အက်ိတ္ထဲမွာ အရည္ရွိေနသလား။ အခဲလား သိေစမယ္။
• Breast magnetic resonance imaging (MRI scan) = (အမ္-အာရ္-အိုင္) သံလိုက္ နဲ႔ ကြန္ျပဴတာသံုးတယ္။ အေသးစိတ္ ပံုေဖၚႏိုင္တယ္။ ေနရာတိုင္းေတာ့ မသံုးဘူး။
• Breast biopsy (ဘိုင္ေအာ့္ပ္စီ) အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးျခင္း = သံသယရွိတဲ့ေနရာက (တစ္ရွဴး) ကိုျဖတ္ယူျပီး အေသအျခာစစ္ေဆးတယ္။ ကင္ဆာ ဟုတ္တာ-မဟုတ္တာ အတိအက် သိရမယ္။
• Fine needle aspiration (FNA) breast biopsy အပ္ေသးေလးနဲ႔စုပ္ယူစစ္ေဆးျခင္း = မေကာင္းဘူးထင္တဲ့ ေနရာကို အင္မတန္ေသးတဲ့ ေဆးထိုးအပ္ထိုးျပီး အထဲက စုပ္ယူလို႔ရတာကို မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္ေဆးတယ္။
• Core needle breast biopsy အပ္ၾကီးတာနဲ႔ စုပ္ယူစစ္ေဆးျခင္း = မေကာင္းဘူးထင္တဲ့ေနရာကို အေခါင္းက်ယ္တဲ့ အပ္ထိုးျပီး အထဲကစုပ္ယူလို႔ရတာကို မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္ေဆးတယ္။
• Stereotactic breast biopsy = ကြန္ျပဴတာသံုးတယ္။
• Surgical biopsy = ခြဲစိတ္နည္းနဲ႔ အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးတယ္။
• Sentinel node biopsy = ေရာဂါျဖစ္ေနတာကိုသိမယ္။ လိုအပ္ရင္ျဖတ္ထုတ္ယူမယ္။ တက္ေစ့ကိုလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။
• Ductogram (galactogram) ႏို႔ျပြန္ကိုစစ္ေဆးျခင္း = ပလပ္စတစ္ျပြန္ေသးေလးသံုးတယ္။ ႏို႔သီအဖ်ား ႏို႔ထြက္ျပြန္အဝကေနထည့္မယ္။ ေဆးရည္ထိုးသြင္းမယ္။ ႏို႔ကေနေသြးထြက္တာ ဘာလို႔လဲဆိုတာ သိလာေစမယ္။
• Nipple smear ႏို႔ကေနထြက္တာကို စစ္ေဆးျခင္း = ေသြးျဖစ္ျဖစ္၊ အရည္ျဖစ္ျဖစ္ထဲမွာ ကင္ဆာ-ဆဲလ္ေတြ ပါေန-မေနစစ္မယ္။
• Ductal lavage ႏို႔ျပြန္ေဆးေၾကာျခင္း = သန္႔တဲ့ဆားရည္ကို ႏို႔ျပြန္အကေနထိုးေပးျပီး ထြက္လာတာထဲမွာ ကင္ဆာ-ဆဲလ္ေတြ ပါေန-မေနစစ္မယ္။
(၄) Breast Treatments ရင္သားေရာဂါ ကုသနည္းမ်ား
1. Lumpectomy အက်ိတ္ခြဲထုတ္ျခင္း
2. Mastectomy ႏို႔တခုလံုးျဖတ္ထုတ္ျခင္း
3. Axillary lymph node dissection ခ်ိဳင္းအက်ိတ္ေတြထုတ္ယူျခင္း
4. Chemotherapy ကင္ဆာေဆးေပးျခင္း
5. Radiation therapy ဓါတ္ကင္ျခင္း
6. Breast reconstruction ရင္သား ျပန္လည္ျပဳလုပ္ေပးျခင္း
7. Antibiotics ပဋိဇီဝေဆးေပးျခင္း
8. Breast augmentation ရင္သားအလွျပန္လည္ရေအာင္လုပ္ေပးျခင္း
9. Breast reduction ရင္သားပိုေသးေအာင္လုပ္ေပးျခင္း
Dr. တင့္ေဆြ
Email: drswe01@gmail.com